Tkanina i dzianina to podstawowe pojęcia używane we włókiennictwie o przemyśle odzieżowym. Osoby stykające się na co dzień z tematem wyrobów włókienniczych bez problemu odróżnią tkaninę od dzianiny. Ten artykuł jest dla osób, które zastanawiają się nad różnicami miedzy nimi. Z pewnością warto wiedzieć czym charakteryzuje się jeden i drugi materiał. Taka wiedza przyda nam się przy wyborze ubrań lub przy zakupie materiałów do zrealizowania projektów krawieckich. Z tego wpisu dowiesz się, że tkanina jest tkana na krosnach, a dzianina jest dziana na maszynach dziewiarskich i wiele, wiele więcej.
CO TO JEST TKANINA?
Jak już wspomniałam, tkanina powstaje na krosnach. Jest wyrobem włókienniczym płaskim, który powstaje w wyniku przeplatania się ze sobą prostopadle osnowy i wątku. Nitki są ze sobą tkane według założonego porządku. Osnowa zawsze układa się wzdłuż długości tkaniny a wątek zawsze poprzecznie.
TKANINA – RODZAJE SPLOTÓW
Grubość włókna oraz jego splot i gęstość decydują o właściwościach tkaniny i jej zastosowaniu. Wyróżniamy kilka podstawowych splotów, które wpływają na dalsze zastosowanie tkaniny w przemyśle włókienniczym i odzieżowym. Oto niektóre z nich:
płócienny
To podstawowy splot tkacki, który charakteryzuje się prostym układem, tak zwanym „w kratkę”. Stanowi bazę do tworzenia splotów pochodnych. Tkaniny wykonane tym splotem potocznie nazywamy płótnem. Najczęściej tym sposobem tka się bawełnę i len. Splot płócienny stosujemy przede wszystkim do produkcji przewiewnych i trwałych tkanin, takich jak aksamit, batyst, kora, popelina, szyfon, flanela, muślin, organza, czy tafta. Znajduje on zastosowanie głównie przy produkcji: pościeli, ścierek, obrusów, odzieży, dekoracji, a także przy wyrobach technicznych.
panamowy
Jest wyjściową wyżej opisanego splotu płóciennego. Stosuje się go przede wszystkim do tkania grubszych i mięsistych tkanin. Wątek i osnowa zrobione są ze trzech splecionych ze sobą włókien. Są one następnie tkane w taki sposób, że splot przypomina szachownicę o regularnych lub nieregularnej wielkości polach. Z tkanin tego typu szyje się najczęściej bluzy sportowe, garnitury, koszule. Nierzadko też spotkać można zasłony oraz obrusy wykonane z tkanin o panamowym splocie.
skośny
Charakterystyczne dla tego splotu jest powstawanie skośnych rządków na powierzchni tkaniny. Splot wynika z tego, że nitka wątku stale przebiega nad kilkoma nitkami osnowy lub pod jedną. Przy każdym, następnym splocie wątku, szyk przesuwa się o jedną nitkę osnowy względem poprzedniego układu. Strony tkaniny różnią się od siebie, ponieważ każda ma inny kierunek rządków. Prawa strona materiału ma gładszą fakturę. Wyróżnić możemy sploty skośne wzmocnione, łamane, a także wielorzędowe. Tkaniny o takim splocie są miękkie i elastyczne, natomiast ich wytrzymałość jest mniejsza niż w przypadku splotu płóciennego. Splot skośny stosuje się głównie do produkcji tkanin delikatnych i miękkich jak np. jedwab, a także grubych i wytrzymałych, jak flausz, drelich, jeans, flanela, gabardyna.
atłasowy
Budowa splotu skośnego odbiega znacznie od wyżej opisanych splotów. W tym wypadku, tak jak przy splocie skośnym, wątek przebiega nad lub pod większą liczbą nitek osnowy. Tkanina uzyskana splotem atłasowym jest jednostronna, a także miękka, błyszcząca i w miarę elastyczna. Splot atłasowy stosuje się przede wszystkim przy produkcji tkanin z bawełny, lnu i jedwabiu. Wykorzystuje się go także często do wypełniania wzorów tkanin żakardowych. Splot atłasowy stosuje się w produkcji materiałów gładkich i błyszczących takich jak atłas i satyna.
rypsowy
Splot rypsowy tak jak panamowy pochodzi od splotu płóciennego. Charakterystyczne dla niego jest prążkowana faktura, która wynika z wydłużenia przeplotu wzdłuż wątku lub osnowy. Tkanina utkana splotem rypsowym jest wytrzymała i odporna na deformacje wynikające z naciągania tkaniny. Często wykorzystuje się ją do szycia m.in. kurtek, płaszczy, sukienek, krawatów, ale także obrusów, zasłon, wstążek.
Co ciekawe, opisane powyżej sploty mogą być ze sobą łączone i dzięki temu tworzyć efektowne wielkoformatowe wzory. Nazywamy je tkaninami żakardowymi.
Dzięki zastosowaniu różnych wariantów splotów można otrzymać tkaniny o charakterze elastycznym, przewiewnym, termicznym czy też z oryginalną fakturą. Tkaniny wykorzystuje się do szycia różnego rodzaju odzieży, rzadziej jednak jest to odzież sportowa, która wymaga dużej elastyczności od materiału. Ponad to tkaniny tapicerskie, wykorzystuje się do tworzenia lub renowacji mebli oraz wszędzie tam, gdzie ważne jest zachowanie kształtu przez materiał oraz jego wytrzymałość.
Podsumowując, tkanina jest:
- tkana na ręcznych lub mechanicznych krosnach
- mniej elastyczna niż dzianina
- wytrzymała
- zachowuje kształt
- ma jednolitą strukturę
- odzież z tkanin musi być dobrze skrojona, żeby dopasować się do ciała
co to jest dzianina?
Dzianina powstaje na maszynach dziewiarskich z jednego włókna. Podczas procesu dziania tworzone są rządki, łączone ze sobą oczkami. Co więcej rządki mogą przebiegać w pionie lub poziomie. Dzianiny wytwarza się z przędzy o małej liczbie skrętów. Dziane wyroby włókiennicze mają dużo większy luz niż tkaniny, dzięki czemu są bardziej rozciągliwe i przyjemne w noszeniu. Charakteryzuje je również miękkość i przewiewność. Dzianiny mogą mieć bardzo zróżnicowaną fakturę. Wyróżnia je także dobra ciepłochronność. W zależności od tego, z czego zostały wykonane, mogą sprawiać wrażenie zimnych lub ciepłych w kontakcie ze skórą.
Dzianina znajduje swoje szerokie zastosowanie w przemyśle odzieżowym. Najczęściej szyjemy z niej T-shirty, bluzy dresowe czy dodatki takie jak czapki i kominy, a także odzież sportową, której jedną z bardziej pożądanych cech jest elastyczność.
Dzianina – rodzaje splotów
Dzianiny dzielimy ze względu na to, czy ich oczka przebiegają w pionie, czy też w poziomie. Stąd mamy wyróżniamy następujące rodzaje splotów dzianin:
rządkowy
W splocie tym oczka tworzą rządki połączone ze sobą w poziomie i powstają z jednego włókna. Ze względu na to materiał o takim splocie jest rozciągliwy na długość, a nie w poprzek. Dzianina o splocie rządkowym może wywijać się na brzegach. Splot można wykonać na drutach, szydełkiem lub mechanicznie. Przykładami dzianiny o tym splocie są: dżersej oraz dresówka.
kolumnowy
Splot kolumnowy powstaje ze splotu wielu włókien. Powstają z nich oczka w sąsiednich kolumnach i łączone zygzakiem przez rządki. Dzięki temu materiał rozciąga się w obydwu kierunkach, a splot się nie pruje. Ubrania szyte z dzianiny o splocie kolumnowym łatwo dopasowują się do krzywizn ciała, a ich noszenie jest bardzo komfortowe. Dzianiny o splocie kolumnowym to tiul i trykot, materiały bardzo elastyczne, dlatego tez powstaje z nich głównie bielizna oraz ubrania sportowe.
Dzianina jest:
- elastyczna, można ją rozciągać we wszystkich kierunkach
- nie gniecie się
- może się pruć (dzianina o splocie rządkowym)
- chłonna
- przewiewna
- nie strzępi się po przecięciu
Duże znaczenie w produkcji dzianin odgrywają włókna sztuczne i syntetyczne. W pończosznictwie i bieliźniarstwie największe znaczenie zyskał jedwab poliamidowy (Stilon), do wyrobu dzianin tkaninopodobnych — jedwab poliestrowy, a na okrycia wierzchnie — włókna poliakrylonitrylowe odcinkowe (Orion, Anilana).
Tkanina, a dzianina – czym się różnią
Dzianina od tkaniny różni się przede wszystkim technologią splatania włókien. Tkaninę tka się na krosnach. Podczas tego procesu biorą udział dwie nici, które przeplatają się ze sobą. Dlatego też tkanina nie jest elastyczna, gdyż nie ma tam zapasu nici, który mógłby się naciągać. Dzianina natomiast jest dziana. Wytwarzana jest z jednego lub wielu włókien w zależności od splotu, które tworzą charakterystyczne oczka i kolumienki.
Tkaniny są materiałem sztywniejszym i bardziej trwałym, mniej elastycznym, ale dzięki temu nie wyciągają się podczas użytkowania. Często stosowanym zabiegiem jest dodawanie elastanu do składu tkaniny, aby zwiększyć jej elastyczność. Jednak nie dorówna to sprężystości dzianiny, która jest bardziej miękka i elastyczna, ale przez to może się wyciągnąć przy użytkowaniu.